Reemt Borcherts

Nederland heeft meer dan driehonderd hockeyclubs. Maar in de rijke historie van onze sport is ook een aantal clubs ter ziele gegaan. En op die verenigingen blikken we in deze serie terug. We slaan af in Hilversum, waar in 1994 Be Fair ophield te bestaan. Een club van de kerk én met misschien wel de best verzorgde grasmat van het Gooi.

‘Ik kom mijn hele leven al op Be Fair.’ Het woord is aan Annette Kappelle-ten Herkel, 62 jaar. Erelid van de voormalige Gooise club. Opvallend: Kappelle praat in de tegenwoordige tijd. Alsof Be Fair nooit verdwenen is. En voor haar gevoel is dat ook niet zo.

‘Natuurlijk veranderde in 1994 veel. Nieuwe naam, andere samenstelling, andere kleuren. Maar de hockeyclub bleef gewoon de hockeyclub. Het gevoel veranderde niet.’

Annette Kappelle (tweede van rechts) als jeugdlid van Be Fair.

Het was het jaar van het eerste kabinet-Kok. Van de voltooiing van de Kanaaltunnel. Van de dood van Formule 1-legende Ayrton Senna. Van Marco Borsato’s Dromen zijn bedrog. En het jaar waarin Be Fair samenging met plaatsgenoot Kameleon. De nieuwe club werd ’t Spandersbosch genoemd. De locatie bleef hetzelfde, voor de Be Fair-leden dan. Kameleon stak over naar de voormalige zandafgraving, waar Be Fair al sinds 1922 speelde.

Kappelles Be Fair-historie begint in de jaren vijftig. ‘Mijn ouders speelden er allebei en als kinderen gingen we mee. Ik denk dat we allemaal borstvoeding hebben gekregen op de club. Van origine zijn we een katholieke club. Op het hek bij de ingang stond R.K. S.V. Be-Fair. De Rooms-Katholieke Sport Vereniging, officieel met een streepje in de naam dus. Maar of dat katholieke echt uitmaakte? Als niet-katholiek was je, in mijn tijd, ook welkom. Maar voor die tijd zijn er om die reden ook leden afgewezen en daardoor naar Kameleon gingen.’

‘Wel maakte de pastoor van Hilversum ook onderdeel uit van het bestuur. Hij zegende het veld ook in voor het seizoen. Daarna ging het andere alcoholische water er achteraan, want dat vond hij ook wel lekker. De beste man heeft mij en mijn man later nog getrouwd.’

Een bestuursfoto uit 1962. Met inderdaad daarop – voorzien van witte kraag – pastoor Bos.

Als katholieke club was er een voordeel. ‘Er waren veel grote gezinnen. Vijf of zes kinderen per gezin was heel normaal. De teams vulden zich daardoor vrij gemakkelijk. Be Fair was ook een club van de middenstanders en ondernemers. Vaak bedrijven in het dorp of de regio, die bij velen bekend waren.’

‘Zo had iedere Hilversumse club min of meer een eigen doelgroep. Hockeyclub Hilversum was van oudsher een vereniging van de artsen, advocaten en notarissen. Zeg maar, de notabelen uit het dorp. Kameleon, waar gemiddeld meer journalisten speelden, was bijvoorbeeld weer wat alternatiever.’

Het embleem van Be Fair. Met het streepje.

Op Be Fair hebben oud-internationals Tom van ’t Hek en Kik Thole hun eerste hockeypassen gezet. Maar de onbetwiste clubheld was Willem Vrolijks. ‘De groundsman van Be Fair’, verduidelijkt Kappelle. ‘Wij waren als gezin vaak op de club, maar meneer Vrolijks? Die was er echt altijd. Daardoor was hij een fenomeen. Zelfs tegenstanders kenden hem bij naam. Hij woonde ook met zijn gezin letterlijk naast de club. Hun huis, op de foto links, zat aan het clubhuis vast. Vanuit de keuken van de club kon je zo, als de deur open was, bij hem naar binnen.’

‘Meneer Vrolijks – ik zei nooit Willem – was beroemd om de gezelligheid aan de bar, de hardgekookte eieren op de maandagavond en de lekkere maaltijden die zijn vrouw Wil op tafel zette. De befaamde en heerlijke bami met satésaus van Wil op donderdagavond na de training van heren 1 was een welkome aanvulling voor de hongerige studenten uit Amsterdam. Twee of drie borden opscheppen was geen probleem.’

Daarnaast was Vrolijks de meester van het gras, dat hij tot in de puntjes verzorgde. Zelfs in een helse zomer, waarin veel velden er verschroeid bijlagen, waren op Be Fair de grassprieten keurig op orde.

‘Dat was in de wijde omtrek bekend: bij Be Fair ligt een strakke mat. Niet voor niets was er aan het begin van het seizoen, voordat het kunstgras zijn intrede deed, altijd een oefentoernooi met bijna alle Hoofdklassers. En meneer Vrolijks was daar zuinig op. In de rust van wedstrijden gingen er, zoals op iedere club, kinderen het hoofdveld op. Dat mocht natuurlijk. Maar oh wee als ze in de cirkel kwamen. Daar lag natuurlijk het gras dat het meest te verduren kreeg. Als daar wel kinderen kwamen, schalde Willem dat door de luidsprekers: Niet in de cirkel! Dan was het voor iedereen duidelijk: wegwezen!’

Heren 1 van Be Fair uit 1975 met onder meer oud-internationals Joost Claushuis (gehurkt, geheel links) en Tom van ’t Hek (naast Claushuis).

Begin jaren negentig liep het ledenaantal bij Be Fair terug. ‘Dat gold ook voor de omliggende clubs. De clubliefde werd minder waardoor de jongere seniorleden, zoals de studenten, bij andere clubs gingen spelen. Golf kwam opzetten en ook de opkomst van de bedrijfscompetitie op maandagavond speelde mee. Lekker het weekend vrij en alleen op maandag ballen.’

‘We zijn daardoor in gesprek gegaan met Hilversum. Die gesprekken hebben in mijn beleving best lang geduurd, dik twee jaar. We hadden een fusie voor ogen, maar uiteindelijk vreesden we ervoor dat het ons allebei veel leden zou kosten. Wij waren bang dat onze leden uit Bussum niet mee wilden, als we op een andere locatie terecht zouden komen. Zo dacht Hilversum ook over hun leden uit aan de zuidkant van het dorp. En een club in het midden, dat wilde de gemeente niet.’

Het eerste damesteam van Be Fair, in de jaren zeventig.

Na die eerste mislukte toenaderingspoging keek het bestuur van Be Fair nogmaals om zich heen. ‘Toen ging het op de ALV’s over ‘die club aan de ander kant van het spoor’. Kameleon dus. Qua publiek zaten Hilversum en Be Fair dichter bij elkaar, maar al snel bleek het al goed te klikken met Kameleon. Er is nog een plan gekomen om Hilversum ook in een fusie te betrekken, maar zij haakten op het laatste moment af. De samenwerking met Kameleon was zo rond en leverde amper problemen op. Zij trokken moeiteloos bij ons in en sindsdien heten we samen ’t Spandersbosch. Spabo , zoals de meesten zeggen.’

‘Je had natuurlijk nog wel echte Be Fair- en Kameleon-teams. Spelers die al jaren samen zijn, haal je niet zomaar uit elkaar. Ik zat rond die fusietijd bij de veterinnen. In mijn team met oude Be Fair-spelers was het echt not done om naar een Kameleon-team te gaan. Dan was het waarschijnlijker dat je stopte met hockey. In het begin verloren wij ook best nog wat leden, maar met een huidig ledenaantal van 1500 kan je uiteindelijk toch wel zeggen dat deze fusie geslaagd is en zijn wij een bruisende vereniging.’

Een veteranenteam van Be Fair, vermoedelijk eind jaren zeventig/begin tachtig.

Voor Kappelle zat er één groot pluspunt aan de samensmelting. ‘Eindelijk waren we verlost van ons tenue. Geel-bruin. Dat vindt toch niemand mooi? Alles wat gekozen zou worden, zou een verbetering zijn.’

Hoewel nog niemand er in de Be Fair-periode nog niemand had gehoord van social media, is de voormalige Hilversumse club daar wel op te vinden. ‘Haha, we hebben inderdaad een Facebook-pagina. Die is in aanloop naar de vorige reünie aangemaakt. In 2022 vieren we het honderdjarig bestaan van de club. We houden dus nog altijd het oprichtingsjaar van Be Fair aan.’

Kappelle is daar ongetwijfeld bij. Nog steeds is de oud-speelster van het tweede damesteam (‘In het eerste was ik alleen invaller, dat telt niet. Toch?’) actief bij de fusieclub. ‘Ik doe tegenwoordig nog de ledenadministratie. Al sinds ruim dertig jaar. Welke naam of kleur we ook hebben, het is mijn club.’

Het bericht De verdwenen club: Be Fair verscheen eerst op Hockey.nl.